Είναι πλέον σαφές ότι το γραμμικό μοντέλο παραγωγής “προμήθειας, παρασκευής, απόρριψης” στο οποίο βασίστηκε μέχρι τώρα η οικονομία μας και κατά το οποίο κάθε προϊόν αναπόφευκτα φτάνει στο “τέλος της ωφέλιμης ζωής” του, δεν είναι πλέον βιώσιμο.
Για να μπορεί λοιπόν να συνεχίσει να αναπτύσσεται η κοινωνία μας και να εξασφαλίζεται η επάρκεια φυσικών πόρων, η σταθερότητα και η διάρκεια, είναι ανάγκη να ακολουθηθεί ένα νέο οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που θα περιορίζει τα απόβλητα, αλλά και θα μειώνει την ανάγκη για νέους πόρους που πρέπει να αντληθούν με μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει ότι αναβαθμίζουμε το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, μέσω ευφυέστερης χρήσης των πόρων και μιας σύγχρονης οικονομίας που συμβάλλει στην ευημερία των πολιτών.
Η μετάβαση από ένα γραμμικό σε ένα κυκλικό μοντέλο ανάπτυξης («κυκλική οικονομία»), είναι μια τεράστια ευκαιρία για να δημιουργηθούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε βιώσιμη βάση. Η εφαρμογή των αρχών
της κυκλικής οικονομίας σε όλους τους τομείς και τις βιομηχανίες, σύμφωνα με το Έγγραφο προβληματισμού “Προς μια βιώσιμη Ευρώπη έως το 2030” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχει τη δυνατότητα να παράγει καθαρό οικονομικό όφελος ύψους 1,8 τρισ. ευρώ έως το 2030, να αποφέρει περισσότερες από 1 εκατομμύριο νέες θέσεις εργασίας στην ΕΕ και να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
Τι είναι όμως τελικά η «Κυκλική Οικονομία»; Σύμφωνα με τους ορισμούς που πλέον χρησιμοποιούνται ευρέως στα κείμενα του OHE και της ΕΕ κυκλική οικονομία είναι ένα οικονομικό μοντέλο που εστιάζει στη μείωση της σπατάλης των πόρων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία, δίνοντας έμφαση στην αξιοποίηση ανανεώσιμων πόρων, φυτικών και ζωικών υποπροϊόντων και βιοαποικοδομήσιμων υλικών, την ανάκτηση και την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, αλλά και την παραγωγή ενέργειας από τα απόβλητα παραγωγικών διαδικασιών, τη διατήρηση ενός προϊόντος σε καλή λειτουργική κατάσταση για μακρύ χρονικό διάστημα, τη χρησιμοποίηση προϊόντων για την παροχή υπηρεσιών σε πολλαπλούς χρήστες (sharing economy), και τη χρήση της υπηρεσίας που προσφέρει ένα προϊόν και όχι την κατοχή αυτού του ίδιου του προϊόντος.
Το πλαίσιο παρακολούθησης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία δείχνει ότι οι προσπάθειες για αυτή τη μετάβαση συνέβαλαν στην επιστροφή της ΕΕ σε πορεία δημιουργίας θέσεων εργασίας. Το 2016 οι τομείς που σχετίζονται με την κυκλική οικονομία απασχολούσαν περισσότερους από τέσσερα εκατομμύρια εργαζομένους, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 6% σε σύγκριση με το 2012. Κατά τα προσεχή έτη, πρόκειται να δημιουργηθούν πρόσθετες θέσεις εργασίας, προκειμένου να καλυφθεί η αναμενόμενη ζήτηση που δημιουργείται από πλήρως λειτουργικές αγορές δευτερογενών πρώτων υλών
Η κυκλικότητα δημιούργησε επίσης νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ανέδειξε νέα επιχειρηματικά μοντέλα και ανέπτυξε νέες αγορές, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ. Το 2016, οι κυκλικές δραστηριότητες, όπως η επισκευή, η επαναχρησιμοποίηση ή η ανακύκλωση, δημιούργησαν προστιθέμενη αξία περίπου 147 δισ. ευρώ, ενώ η αξία των σχετικών επενδύσεων ανήλθε περίπου στα 17,5 δισ. ευρώ.
Στην Ευρώπη, η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων κατά την περίοδο 2008-2016 αυξήθηκε και η συνεισφορά των ανακυκλωμένων υλικών στη συνολική ζήτηση υλικών παρουσιάζει συνεχή βελτίωση. Ωστόσο, κατά μέσο όρο, τα ανακυκλωμένα υλικά καλύπτουν μόνο το 12% της ζήτησης υλικών στην ΕΕ. Αυτό αναφέρεται επίσης σε πρόσφατη έκθεση ενδιαφερόμενων φορέων στην οποία δηλώνεται ότι η πλήρης κυκλικότητα εφαρμόζεται μόνο στο 9% της παγκόσμιας οικονομίας, γεγονός που αφήνει τεράστια περιθώρια βελτίωσης.
Παραδείγματα για εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας σε τομείς σημαντικούς είναι οι εξής:
- Διαχείριση αποβλήτων, μείωση, επαναχρησιμοποίηση (πχ μετατροπή αποβλήτων σε δευτερογενείς πρώτες ύλες, μείωση παραγωγής αποβλήτων τροφίμων, επαναχρησιμοποίηση ηλεκτρικών συσκευών)
- Διαδικασίες κυκλικού σχεδιασμού και παραγωγής (πχ μέτρα οικολογικού σχεδιασμού προϊόντων, ενεργειακή σήμανση)
- Συνεργασία μεταξύ βιομηχανιών (βιομηχανική συμβίωση), κίνητρα για επενδύσεις σε τεχνολογίες προστασίας περιβάλλοντος
- Χρησιμοποίηση νερού και ιλύος από μονάδες επεξεργασίας λυμάτων για άρδευση, χρήση δευτερογενών καυσίμων
- Μείωση των ενεργοβόρων μεταφορών, έξυπνες μετακινήσεις
- Δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια
- Διατήρηση οικοσυστημάτων σε αστικές περιοχές
- Πράσινες δημόσιες συμβάσεις, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών
Εάν όλα αυτά σας κινούν το ενδιαφέρον, ελάτε να σχεδιάσουμε δράσεις που να προωθούν την κυκλικότητα, σε όποιο τομέα βλέπετε δυνατότητα εφαρμογής
